نشت نفت در دريا از كشتي ها، چاههاي نفت، تاسيسات ساحلي و … خسارات زيست محيطي واقتصادي فراواني به دنبال دارد. نتايج مطالعات درمورد سرنوشت آلودگي نفتي درياها و روند خود پالايي دريا نشان مي دهد موادسبك نفتي تبخير شده و مواد آروماتيك تاحدي به صورت محلول در مي آيند و تركيبات سنگين به صورت گلوله هاي نفتي (Tarball) به ساحل آمده يا در بستر دريا ته نشين مي گردد وساير تركيبات بصورت ذرات معلق در آب دريا مخلوط ميشوند. به اين ترتيب سميت نفت يا گذشت زمان و تغييرات فيزيكي و شيميايي اعمال شده بر آن كاهش مي يابد. مقدار كمي از اين تركيبات به وسيله باكتريها و ساير موجودات شكسته مي شود (Biodegredation) وجود دارد.
مواد نفتي از منابع مختلفي وارد آب مي گردد و بيشترين منابع آلودگي مربوط به چاه هاي نفتي و دكلها و سكوهاي بهره برداري نفت مي باشد از جمله حوادث مربوط به چاه هاي نفتي حادثه نوروز و ايكس تاك را مي توان نام برد. آلودگي نفتي در درياها و جوامع گياهي و جانوري و اكوسيستم درياها اثرات مخربي را مي گذراند و در اين ميان بيشترين آسيب به ماهيان درياهاي آلوده به نفت وارد آمده كه بر اقتصاد آسيب ميرساند. عوامل بسياري در ميزان خسارات ناشي از نفت وجود دارد ازجمله آنها مقدار مواد نفتي، و شرايط آب وهوايي، كدورت، و فصل مي باشد. با توجه به اهميت حفظ اكوسيستم هاي آبي كشور و سلامت پروتئين دريايي و اقتصاد لازم است در ككاهش آلودگي درياها خصوصا آلودگي نفتي كوشا باشيم. كه براي واكنش در برابر لكه نفتي سه قسمت كلي محدود كردن پاكسازي و برداشت لكه نفتي وجود دارد كه با بكار بردن اين سه راه حل گام بزرگي در پاك سازي درياهاي آلوده به نفت برداشته مي شود.
كلمات كليدي:
آلودگي نفتي ، سرنوشت نفت ، اكوسيستم دريا نفت و مشتقات آن آلودگی های فراوانی به دنبال دارد و به علت آن که جامد نیست به راحتی در آب و در خشکی منتشر می شود. آلودگی های نفتی تنها به کشتی ها مربوط نمی شود، هرچند این آلودگی به نوبه خود از عمده ترین دلایل آلودگی آب ها به شمار می رود. بهره برداری از منابع زیر زمینی نظیر معادن و میدان های نفتی دقت و مهارت فوق العاده ای می خواهد.چنانچه این بهره برداری ها بدون برنامه و نظارت و حضور کارشناسان باشد صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند. به عنوان مثال ایجاد نفت به دلیل آنکه میلیون ها سال طول کشیده و اکثراً در مناطقی است که کمتر تحت نفوذ انسان بوده به مراتب سخت تر از ایجاد نیروگاه جدید است. کمترین حضور انسان بیشترین آلودگی وتغییر را به دنبال دارد. قرار دادن سکوهای نفتی و وسایل حفاری در مناطق دور افتاده نیز باعث تخریب محیط زیست و همچنین تغییر بافت زیستی منطقه می شود.
آلودگی های خاک را می توان به ۳ دسته عمده تقسیم بندی کرد: ۱- ریختن زباله ۲- دفع نادرست زباله ها ۳- آلودگی های شیمیایی. از این میان آلودگی های شیمیایی صدمات زیان بارتری به دنبال دارد. آلودگی های شیمیایی نظیر نفت و یا کودهای شیمیایی در خاک نفوذ کرده و طراوت و شادابی خاک را از بین می برند. در نتیجه گل ها و گیاهان نمی توانند رشد کرده و اقدام به جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن کنند. از سوی دیگر در خاک هزاران موجود زنده وجود دارد که به زنده بودن خاک کمک می کنند. استفاده از آفت کش های شیمیایی که عمدتاً به صورت اسپری است باعث انتشار سریع این سموم در فضای اطراف می شود.
دفع نادرست و غیر اصولی زباله نیز باعث تخریب خاک می شود. استفاده از مواد تجدید پذیر که پس از استفاده، مجدداً به چرخه تولید باز می گردند که بهترین راه برای کاهش زباله ها است. هیچ کس به اندازه انسان درایجاد آلودگی در زمین و انتشار آن به سایر مناطق تأثیر نداشته است.
طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۲ از سوی آکادمی علوم آمریکا انجام شد مشخص شد که سالانه بطور متوسط ۱‎/۳ میلیون تن نفت وارد آب های جهان می شود. این در حالی است که در سال ۱۹۸۰ ۲‎/۳،میلیون لیتر نفت وارد اقیانوس ها شده بود که نیمی از آن از لوله های انتقال نفت ناشی می شد. بزرگترین و زیانبارترین آلودگی های نفتی به هنگام وقوع جنگ است. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۱ و در حمله به کویت به دلیل حمله عراق به نفتکش ها و سکوهای اکتشاف نفت چیزی در حدود ۹۱۰ میلیون لیتر نفت وارد آب های نیلگون خلیج فارس شده بود. آلودگی های نفتی هنگامی که به نزدیکی ساحل می رسند صدمات بیشتری دارند. در نزدیکی ساحل و به دلیل حضور انسان در این مناطق میزان آلودگی ها و خطرات آن به مراتب بیشتر است.
در بسیاری از مناطق سکو های حفاری در دریاها مستقر است. این سکوها پس از کشف نفت با دریل های مخصوص اقدام به حفاری و استخراج و سپس انتقال نفت می کنند. در حفاری ها این نکته باید مد نظر قرار بگیرد که کمترین آسیب را بر روی موجودات دریایی نظیر ماهی ها داشته باشد. نکته ای که در باره این سکو ها باید مد نظر داشت استحکام آنها است زیرا که ممکن است در اثر توفان های دریایی این سکو ها واژگون شده و میلیون ها لیتر نفت وارد آب شود. عمده ترین آلودگی به هنگام انتقال است. عبور لوله های انتقال از بستر دریا بسیار خطرناک است.کوچکترین برخورد با این لوله ها باعث انتشار آلودگی می شود ،آلودگی که شاید برای جبران آن چندین و چند سال طول بکشد. در کنار این آلودگی که مستقیماً وارد آب ها می شود، نشت لوله های انتقال نفت نیز باعث آلودگی می شود.
اکثر این نشت ها عمدتاً به دلیل فرسوده بودن لوله های انتقال است. ایجاد پست های نظارت و بازرسی نیز به دلیل طولانی بودن و صعب العبور بودن راه های انتقال بسیار پر هزینه است. آلودگی ها بیشتر بر زندگی انسان ها اثر می گذارند. علاوه بر آن بسیاری از موجودات نظیرمرغ ماهی خوار از حیوانات دریایی تغذیه می کنند. ..